Luật BHXH là gì? 7 Nội dung cần lưu ý trong dự thảo Luật BHXH (sửa đổi)

Luật bảo hiểm xã hội (BHXH) là một chính sách an sinh xã hội do nhà nước và chính phủ Việt Nam ban hành, đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ quyền lợi và sự ổn định tài chính cho người tham gia. Luật này sẽ liên tục được nhà nước thay đổi để đảm bảo tính minh bạch, công bằng và cập nhật mới nhất. Cả doanh nghiệp và người lao động đều cần theo dõi những sửa đổi về luật, chính sách liên quan đến BHXH để thích nghi và tuân thủ đúng nhất. Vậy trong dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) cần lưu ý những nội dung gì? Hãy theo dõi những chia sẻ sau đây của Tera Solutions.

I. Luật BHXH là gì?

Khái niệm về luật BHXH

 

Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) là một hệ thống pháp luật được thiết lập để bảo vệ và đảm bảo quyền lợi của người lao động. Luật này thường được áp dụng tại nhiều quốc gia trên thế giới và có thể có những điểm khác nhau tùy thuộc vào quy định của từng quốc gia.

Cơ bản, luật BHXH thường bao gồm các quy định sau:

• Bảo hiểm xã hội: Đây là hệ thống bảo hiểm được đưa ra để đảm bảo quyền lợi cho người lao động khi họ gặp các tình huống không mong muốn như thất nghiệp, bệnh tật, tai nạn lao động hoặc hưu trí…
• Các quyền lợi và trách nhiệm: Luật BHXH thường xác định rõ các quyền lợi mà người tham gia có được khi tham gia vào hệ thống này cũng như những trách nhiệm mà họ phải thực hiện
• Đóng góp và phí bảo hiểm: Luật này cũng quy định về việc người lao động, doanh nghiệp hoặc chính phủ cần đóng góp như thế nào vào hệ thống BHXH.
• Quản lý và tổ chức: Luật BHXH thường xác định cơ cấu quản lý và tổ chức của hệ thống BHXH, bao gồm cơ quan quản lý, cơ quan giám sát, và các tổ chức liên quan.
• Thủ tục và hình thức giải quyết tranh chấp: Để đảm bảo tính công bằng và minh bạch, luật BHXH thường cung cấp các hướng dẫn và quy định về thủ tục cũng như hình thức giải quyết tranh chấp giữa các bên liên quan.

 

 

Hiện nay, tại Việt Nam thì Bảo hiểm xã hội được thực hiện bởi cơ quan Bảo hiểm xã hội Việt Nam theo quy định của Pháp luật và có 2 loại hình BHXH mà người lao động có thể lựa chọn tham gia là Bảo hiểm xã hội bắt buộc và Bảo hiểm xã hội tự nguyện.

 

Tại sao phải có luật BHXH?

 

Việc có luật Bảo hiểm Xã hội (BHXH) đóng vai trò quan trọng với an sinh xã hội. Dưới đây là 1 số lý do cụ thể:

• Bảo vệ quyền lợi của người lao động: Luật BHXH đảm bảo rằng người lao động được bảo vệ trước các rủi ro liên quan đến sức khỏe, thất nghiệp, hưu trí và các tình huống khó khăn khác.
• Giảm bớt gánh nặng tài chính cá nhân: Bằng cách tham gia vào hệ thống BHXH, người lao động không phải lo lắng về việc phải chi trả các chi phí y tế hoặc mất thu nhập khi thất nghiệp. Điều này giúp giảm bớt áp lực tài chính đối với họ và gia đình.
• Tạo ra sự công bằng xã hội: Luật BHXH giúp tạo ra một môi trường công bằng hơn, nơi mọi người có cơ hội tiếp cận các dịch vụ y tế và an sinh xã hội cần thiết mà không phụ thuộc quá nhiều vào vấn đề tài chính cá nhân.
• Tăng cường ổn định kinh tế bằng cách giúp người lao động giảm thiểu rủi ro tài chính trong trường hợp thất nghiệp, bệnh tật hoặc hưu trí
• Thúc đẩy phát triển nền kinh tế và xã hội: Việc có một hệ thống BHXH mạnh mẽ giúp người lao động và gia đình họ yên tâm hơn, từ đó thúc đẩy sự phát triển kinh tế và xã hội bởi vì họ có thể tập trung vào công việc và học hỏi, thay vì lo lắng về các rủi ro khác.

Tóm lại, luật BHXH không chỉ là một công cụ bảo vệ quan trọng cho người lao động và gia đình, mà còn là một yếu tố quan trọng trong việc xây dựng một xã hội công bằng và ổn định.

II. 7 nội dung nào cần lưu ý trong dự thảo Luật BHXH (sửa đổi)?

Như đã khẳng định, việc quan tâm đến những điểm thay đổi trong dự thảo luật BHXH là điều mà tất cả các cá nhân cũng như doanh nghiệp nên chú trọng. Vậy trong dự thảo Luật BHXH (sửa đổi mới nhất vào ngày 09/10/2023), các cá nhân và doanh nghiệp nên lưu ý những nội dung nào? Cùng tìm hiểu ngay sau đây.

 

 

Giảm thời gian đóng BHXH còn 15 năm

Theo dự thảo Luật BHXH sửa đổi mới nhất ngày 09/10/2023, Quốc hội đã thông qua Quy định về giảm số năm đóng BHXH tối thiểu xuống còn 15 năm để được hưởng lương hưu: không áp dụng với trường hợp nghỉ hưu sớm.

Cụ thể, quy định này được thể hiện trong Điều 64 của dự thảo Luật BHXH (sửa đổi): người lao động khi đủ tuổi nghỉ hưu mà có thời gian đóng BHXH từ đủ 15 năm trở lên sẽ được hưởng lương hưu hằng tháng.

Đồng thời, điều này không áp dụng cho các trường hợp nghỉ hưu sớm theo quy định tại Điều 65. Điều này có nghĩa là người lao động cần đủ 15 năm đóng BHXH để hưởng lương hưu hằng tháng, không áp dụng khi họ nghỉ hưu sớm trước tuổi quy định.

Những quy định mới này sẽ được áp dụng khi Luật BHXH (sửa đổi) có hiệu lực, dự kiến từ ngày 01/07/2025.

Chỉ được rút 50% BHXH một lần?

Cũng trong dự thảo luật lần này , Chính phủ đã báo cáo xin ý kiến Quốc hội về phương án được nhiều người gửi về. Vì đây là vấn đề lớn và nhạy cảm nên hiện chưa có quyết định. Cụ thể, phương án như sau:

“Sau 12 tháng không thuộc diện tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, không tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện và có thời gian đóng BHXH chưa đủ 20 năm mà người lao động có yêu cầu thì được giải quyết một phần nhưng tối đa không quá 50% tổng thời gian đã đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất. Thời gian đóng BHXH còn lại được bảo lưu để người lao động tiếp tục tham gia và hưởng các chế độ bảo hiểm xã hội”.

 

Quy định về tiền lương làm căn cứ đóng BHXH

 

Dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) cũng đề xuất tiền lương tính đóng BHXH bắt buộc bắt đầu từ năm 2025. Theo đó, Luật bảo hiểm xã hội sửa đổi quy định tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc là mức lương tối thiểu tháng vùng cao nhất do Chính phủ công bố. Cụ thể:

Thấp nhất bằng 1/2 mức lương tối thiểu tháng vùng cao nhất do Chính phủ công bố

Cao nhất gấp 8 lần mức lương tối thiểu tháng vùng cao nhất do Chính phủ công bố

Đây được coi là cơ sở quy định căn cứ đóng BHXH áp dụng với những đối tượng không hưởng tiền lương như quản lý doanh nghiệp, quản lý điều hành hợp tác xã mà không hưởng lương; chủ hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh,... Đồng thời, sửa đổi này cũng là căn cứ để xác định cụ thể trách nhiệm tham gia đối với những đối tượng lao động làm việc linh hoạt

Đối với khu vực ngoài nhà nước, tiền lương tính đóng BHXH bắt buộc được đưa ra như sau: Cơ bản kế thừa quy định hiện hành, tuy nhiên quy định sẽ được đưa ra cụ thể hơn. Tiền lương tính đóng BHXH là tiền lương tháng (bao gồm: mức lương, phụ cấp lương, các khoản bổ sung khác) và sẽ được trả thường xuyên, ổn định trong mỗi kỳ trả lương.

Bổ sung đối tượng tham gia BHXH bắt buộc

Dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) đã đề xuất bổ sung 5 nhóm lao động cần đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc. Những nhóm này bao gồm:

Chủ hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh

Những người hoạt động không chuyên trách ở thôn, ở tổ dân phố, ở cấp xã

Những người lao động làm việc theo chế độ linh hoạt (không trọn thời gian)

Người quản lý doanh nghiệp, kiểm soát viên, người đại diện phần vốn của doanh nghiệp tại công ty và công ty mẹ, người đại diện phần vốn nhà nước, người quản lý điều hành hợp tác xã mà không hưởng tiền lương.

Trong trường hợp không có giao kết hợp đồng lao động hoặc có thoả thuận khác nhưng không có nội dung thể hiện có việc làm trả tiền lương, trả công và sự quản lý, điều hành, giám sát của một bên, phù hợp với Bộ luật lao động 2019.

Tham gia BHXH tự nguyện được hưởng chế độ thai sản

 

Điểm lưu ý tiếp theo trong dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) là người đóng BHXH tự nguyện cũng được hưởng chế độ thai sản. Cụ thể, Luật quy định người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện (bao gồm cả lao động nữ và nam) khi sinh con thì được hưởng trợ cấp 2 triệu đồng cho một con (trong trường hợp đã đáp ứng đủ điều kiện đóng bảo hiểm xã hội từ đủ 6 tháng trở lên trong 12 tháng trước sinh con)

Chế độ trợ cấp thai sản của BHXH tự nguyện do ngân sách nhà nước đảm bảo, người tham gia BHXH tự nguyện sẽ không phải đóng thêm so với hiện hành.

Trợ cấp một lần khi nghỉ hưu

Trong dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) này, Chính phủ đã thông nhất báo cáo và xin ý kiến Quốc hội về 2 phương án hưởng BHXH 1 lần khi nghỉ hưu.

Theo đó, quy định liên quan đến rút bảo hiểm xã hội một lần đã có nhiều thay đổi. Dự kiến từ ngày 1/7/2025, khi Luật BHXH (sửa đổi) có hiệu lực trở đi, người lao động mới tham gia BHXH sẽ không được rút BHXH 1 lần

Bổ sung tầng trợ cấp hưu trí 

 

Dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) cũng bổ sung tầng trợ cấp hưu trí để hình thành hệ thống BHXH đa tầng.

• Công dân Việt Nam từ đủ 75 tuổi trở lên mà không có lương hưu, trợ cấp BHXH hàng tháng và trợ cấp xã hội hàng tháng thì sẽ được hưởng trợ cấp hưu trí do ngân sách nhà nước đảm bảo. Chính phủ sẽ quy định mức trợ cấp phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội và khả năng của ngân sách nhà nước theo từng thời kỳ
• Giảm dần độ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội theo từng thời kỳ của ngân sách nhà nước (dự tính từ 80 xuống 75)
• Người lao động đến tuổi nghỉ hưu, có tham gia BHXH (tự nguyện hoặc bắt buộc) mà chưa đủ điều kiện nhận lương hưu, cũng chưa đủ tuổi nhận trợ cấp hưu trí xã hội thì được lựa chọn hưởng trợ cấp hàng tháng do BHXH chi trả. 

Như vậy, bài viết đã cung cấp cho bạn hiểu về Luật BHXH là gì và tại sao phải có luật BHXH. Đồng thời bài viết cũng nêu ra 7 điều mà bất kỳ cá nhân hay doanh nghiệp nào cũng nên lưu ý trong dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) nhằm nắm bắt quyền lợi, trách nhiệm cũng như tuân thủ luật. Mong rằng những thông tin mà Tera Solutions nêu trên sẽ có ích cho bạn đọc.